Uyku Pozisyonumuzu Belirleyen Faktörler!

Uyku Pozisyonu Hakkında Bilgiler

Sırtüstü Uyuyamama - Uyku Pozisyonu - Kişiliğe Göre Uyku Pozisyonu - Gebelikte Uyku Pozisyonu - Nazopulmoner Refleks - Nazoalveoler Refleks - Cottle Testi - Burun – Akciğer Refleksi (Naso-alveoler Refleks)

Uyku esnasındaki pozisyon, boğaz ve burundaki hava yolu yapısı, kişilik özellikleri, kas eklem hastalıklarına ve alışkanlıklara göre değişebilir.

Burnumuz ve Boğaz Yapımız Uyku Pozisyonumuzu Nasıl Etkiler?

Hep "kalbimi dinlemeden uyuyamıyorum, alışkanlık işte!" ya da "ben sağa doğru yatınca rahat uyuyorum" şeklinde konuşan birilerini duymuşsunuzdur. Aslında, uyku pozisyonumuzu belirleyen anatomik faktörleri size özetledikten sonra neden sağa ya da sola doğru yatarak uyumak zorunda kaldığımızı konuşmak isterim.

Uyku esnasında, vücudumuz en rahat nefes alabildiğimiz pozisyonu bulur. Hatta, farkında bile olmadan, bir tarafa doğru yanağımızı yastığa koyarak, yanağımızı gerdirerek uyumak zorunda kalabiliriz.

Bu konu ile ilgili birçok anatomik ifade, latince terimler mevcut ama bu kadar ayrıntıya girmeden işte sırasıyla, hava yollarımızın pozisyona göre değişmesi ve uyku pozisyonu ile ilgili bilgileri aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:

- Boğazımızda, bademcikler, yumuşak damak, küçük dil, dil kökü ve yutak bölgesi uyku pozisyonunda çok ciddi değişikliklere uğrayabilir. Aşağıdaki şekilde anormal anatomik değişikliklerin varlığında, bu yapılarda sırtüstü yatma pozisyonunda, ciddi kapanma görülebilir:

. Yumuşak damak sarkması
. Bademcik büyümesi
. Küçük dil uzaması
. Dil kökü büyümesi
. Alt çenenin küçük olması
. Çene altının yağlı ve kalın olması

Bu özelliklerin varlığında, sırtüstü yatılırken erken uyku aşamasında, sadece horlama ve titreşim duyulurken; derin uyku aşamasında, yer çekiminin etkisi ve gevşemeye bağlı ciddi solunum yolu kapanması görülebilir. Bu nedenle, yukarıdaki şekilde anatomik özellikleri olan hastalar, "yan" ya da "yüz üstü" yattıklarında daha rahat uyuduklarını ve uyanma sonrasında, daha dinç uyandıklarını fark ederler.

Bunu sadece hastalar fark etmez!

Yukarıdaki anatomik özellikleri olan hastaların, yanlarında uyuyan eşleri, uyku apnesi belirtileri ya da boğulma benzeri durumların, yana ya da yüz üstü dönünce ortadan kalktığını kolayca fark edebilirler (bu özellikleri olan hastalar sır üstü uyuyamaz ve "pozisyonel uyku apnesi sendromu" na meyillidir.). Uyku apnesi tedavisi amacıyla, bir hastanın eşinin dikmiş olduğu sırt bölgesine tenis topu dikilmiş yelekler, tedavide önerilebilmektedir. Bu yeleği giyince, mecburen sırtüstü yatamayan hasta, daha az horlar ve daha az tıkanır, bu şekilde yanında uyuyan kişinin de uyku kalitesi artar :)

- Burnumuzdaki kıkırdak eğriliği, valv problemleri ve burun etleri de uyku pozisyonun belirlenmesinde etkilidir. Burnumuz, akciğerler için koruyucu görev üstlenir ve dış ortam havasındaki oksijenin emilebilmesi için çok önemli görevlere sahiptir. Burundan hava alındığında, hava ısıtılır, arutılır, nemlendirileri ve basınçlandırılır. Aynı zamanda akciğerdeki hava yolları da genişler (nazopulmoner refleks veya nazoalveoler refleks). Uyku esnasında, burnun açık olması, kaliteli bir uykunun sağlanmasında çok önemlidir.

Burunda kıkırdak eğriliği, burun eti büyümesi ya da nazal valv problemleri oln hastalar, genelde tıkalı olan burun deliği tarafında doğru yatarlar. Bu konu basit olarak şu şekilde ifade edilebilir:

- Bir tarafa yatıldığında, yastığa değen yanak bölgesi gerilir, burun kanadı dışarıya doğru çekilir. Yani, kıkırdak eğriliği ya da burun kanadında sorun olan hastalarda, tıkalı olan bölge kısmen rahatlar. Örneğin, sağa doğru septum deviasyonu, olan hasta, sağ tarafa doğru yattığında, sağ burun deliğinin hava deliği çapı kısmen artar. Bunun dışında, farklı mekanizmalarla, yatılan taraftaki burun eti büyür ve yukarıda kalan burun eti küçülür. Septum deviasyonu olan tarafın zaten karşı tarafındaki burun eti, genellikle refleks mekanizmalarla normalde büyümüştür. Kıkırdak eğriliği olan tarafa yatında, tıkalı olan yerin hava deliği kısmen açılırken, deviasyonun karşı tarafındaki büyümüş olan burun eti de aynı zamanda küçülür. Yani iki ayrı mekanizma ile rahatlama sağlanır.

Cottle Testi (Cottle Manevrası)

Cottle Testi (Cottle Manevrası)

Bu konu ile ilgili Maurice H. Cottle (1898-1981 - http://www.sports-anatomy-research.com/sports-anatomy-research/cottle-s-test-and-sign-associated-history-and-clinical-anatomy-of-the-nasal-valve) tarafından tanımlanan, güzel bir klinik testi paylaşmak isterim.

Burundaki valv problemi ve septum deviasyonu için basit bir tanı testi olarak, yanak bölgesi dışarıya ve biraz yukarıya doğru çekildiğinde, burun nefesinde rahatlama oluyorsa, çekilen tarafta iç nazal valv problemi olabilir. "Cottle testi" ya da "Cottle manevrası" olarak bilinen bu manevrayı zaten uykuda, farkında olmadan yaparak, uygun uyku pozisyonunu buluyoruz.

Uzun süredir, septum deviasyonu ya da iç nazal valv problemleri nedeniyle burun tıkanıklığı olan hastalarda, yana yatma ve yanak bölgesini çektirmeye bağlı olarak, yatılan taraftaki yanak bölgesinde sarkma ve gevşeklik olan hastalarım mevcut.

Yani uykudaki yatış pozisyonumuz alışkanlıktan değil; daha çok hava yolunu açabilme çabasından kaynaklanmaktadır.

Uykudaki pozisyonel değişikliklere rağmen, uyku apnesi ve horlama gibi belirtileri olan hastaların, uyku tıbbı ile ilgilenen bir kbb uzmanına başvurması en doğru seçenek olacaktır.

Kişilik Yapısı da Uyku Pozisyonunu Etkileyebilirmiş!

Daha öncede "bbc.co.uk" web sitesinde okuduğumum konu ile ilgili bir makaleyi sizlerle paylaşmak isterim. Profesör Chris Idzikowski tarafından yürütülen bir çalışma sonucuna göre hazırlanan "sleep position gives personality clue / uyku poziyonu kişilik hakkında ipucu verir" isimli makaleyi "http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/3112170.stm" linkinde okuyabilirsiniz.

Buna göre insanlar 6 ayrı pozisyona uyurlarmış. Sadece insanların %5' i her gece farklı uyku pozisyonunda uyuyorlarmış. Her bir pozisyona ait resmi aşağıdaki fotoğrafta bulabilirsiniz.

Kişilik Yapısı da Uyku Pozisyonları

1. Fetüs Poziyonu - "Sert Görünüşlü Ancak Hassas İnsanlar" ın Uyku Pozisyonu

Her 1000 kişinin % 41 ' i bu pozisyonda uyuyormuş. En sık uyku pozisyonu olan "fetüsün anne karnındaki gibi" olan bu fetüs pozisyonuymuş. Dışarıdan görünüm olarak sert olan ancak; tanııştıktan sonra daha rahat yapılı insanlar sıklıkla bu pozisyonda uyurlarmış

2. Ağaç Kütüğü Pozisyonu - "Sosyal, Saf ve Kolayca Kalabalığın Bir Parçası Olabilen" İnsanların Pozisyonu

Her 1000 kişinin % 15 ' i bu pozisyonda uyuyormuş. Genelde kalabalık yere kolay uyum sağlayan, yabancılara kolayca güvenebilen ve biraz saf - iyi niyetli olabilen insanların pozisyonuymuş. Bu şekilde, iki kol aşağıya doğru uzatılarak uyunulması da biraz beceri istiyor olsa gerek :)

3. The Yearner Pozisyonu (Özleyen ya da Hasret Çeken Pozisyonu) - "Alaycı ve Şüpheci İnsanlar" ın Uyku Pozisyonu

Her 1000 kişinin % 13 ' ü bu pozisyonda uyuyormuş. Bu pozisyonda, eller öne doğru açık olarak uyunuyormuş. Sabit fikirli ve düşünceleri zor değiştirilebilen insanların uyku pozisyonuymuş.

4. Asker Pozisyonu - "Yaygarayı Sevmeyen ve Başkalarının Yüksek Standartlarına Göre Yaşayan İnsanlar" ın Pozisyonu

Her 1000 kişinin % 8 ' i bu pozisyonda uyuyormuş. Sanki yatağa tutturulmuş el ve ayaklar varmış gibi, yana uzatılmış kollar, aşağıya doğru ayak parmak uçları görülmekte. Zor bir şekil :) Böyle hiç uyuyamadım açıkçası. Genellikle sessiz ve ayrı bir şekilde uyurlarmış. Genellikle adında da anlaşılacağı gibi, başa insanların yüksek beklentileri ve kurallarına göre yaşayan insanların uyku pozisyonuymuş.

5. Serbest Düşüş Pozisyonu - "Girişken ya da Küstah Görüntüsü Bulunan, Ancak İç Dünyalarında Gergin ve Narin Yapılı Olabilen İnsanlar" in Uyku Pozisyonu

Her 1000 kişinin % 7 ' si bu pozisyonda uyuyormuş. Yüzüstü ve eller başın üzerinde olacak şekilde uyuma pozisyonu. Aslında kıkırdak eğriliği olan bir çok insan da bu pozisyonda uyuyabilir. Bu insanların, eleştiriye tahammülü az ve iş bitirici görünümleri mevcutmuş (aslında okuyunca ben de "hadi ya" demeden duramadım).

6. Deniz Yıldızı Pozisyonu - "Yardımsever ve İyi Arkadaş Olabilen İnsanlar" ın Uyku Posizyonu

Her 1000 kişinin % 5 ' i bu pozisyonda uyuyormuş. Bu pozisyonda, her zaman başkalarını dinleyen ve yardıma hazır olan insanlar uyumayı tercih ediyorlarmış. Genellikle ilgi odağı olmayı sevmezlermiş. Sırtüstü ve kollar yukarıda olacak şekilde bir pozisyon. Yukarıda saydığım boğaz yapısını daraltan özellikleri olan hastalar, ne kadar yardımsever de olsalar; uzun süre bu pozisyonda uyuyamazlar!

Bu uyku pozisyonlarının anlatıldığı güzel bir animasyon videosu:

Açıkçası, üst solunum yollarındaki hava yolu özellikleri, bu pozisyonlarda daha belirleyici faktör gibi. Uykunun genel ortalaması ve ortalama pozisyon şekli dikkate alınsa, bu pozisyonların, hava yolunun en rahat açıldığı uyku pozisyonuna döndüğü görülebilir.

Fotoğraftaki pozisyon şekillerine baksanıza; bazılarını uzun süre yaptığınızda, eklem bölgelerinde ağrılara bile neden olabilir!

Uyku Pozisyonlarının Sağlık Etkileri

"Deniz Yıldızı" ve "asker" pozisyonlarının sindirim için faydalı olsa da; horlama ve kötü uyku kalitesine neden olabileceğini vurgulamak isterim. Özellikle, boğaz bölgesinde anatomik darlık noktaları olanlarda sırtüstü yatışta, hava yolu kapanması artar.

Mayo Clinic' in web sitesinde yayınlanan, sırt ağrılarını azaltan, mide şikayetleri azaltan önerilen uyku pozisyonu şekilleri ile ilgili okuyabileceğiniz güzel bir makale linki >> www.mayoclinic.org/diseases-conditions/back-pain/multimedia/sleeping-positions/sls-20076452

Gebelikte Uyku Pozisyonu

Gebelikte sağa yatıldığında, büyük toplar damar olan Vena Cava inferior ' e bası olur. Gebelikte de sol yana doğru yatış önerilir. Bebeğin kanlanmasında artış ve annenin vücut ödeminde azalma olabilmesi için önerilir. Yine gebelikte, sırt üstü yatmak ana damarlara basıya neden olabilir.

Burun Tıkanıklığı Olan Anne Adaylarının, Gebelik Öncesi Burun Tıkanıklığı İçin Tedavi Olmaları Uygundur

Sağa doğru kıkırdak eğriliği olan ya da sağ burun deliğinde valv problemi olan gebe hastaların, sol yanlarına yatmaları sıkıntı verici olabilir. Bu pozisyonda burun tıkanıklığı artabilir. Bununla birlikte zaten gebeliğin son 3 ayında burun etleri hormonlara bağlı şişebilir (gebelik riniti). Burun tıkanıklığı şikayeti artabilir. Burun tıkanıklığı şikayeti olan ve bebek düşünen anne adaylarının, gebelik öncesi bu sorunlara yönelik tedavi edilmeleri en uygun olanıdır.

​Dr. Murat Enöz, Kulak Burun Bogaz Hastalıkları & Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı

Muayenehane:

Adres: İncirli Cad., No:41, Kat:4, Dilek Pastanesi Üstü, Posta kodu: 34147, Bakırköy - İstanbul

Randevu Tel: +90 212 561 00 52

E-mail: muratenoz@gmail.com

Cep tel: +90 533 6550199

Fax: +90 212 542 74 47